پیش از این وزارت بهداشت ابهام‌هایی را در رابطه با نبود آموزش مناسب برای استفاده از این دستگاه‌ها و همچنین ریخته شدن قبح و زشتی برخی آسیب‌ها در جامعه با اعمال این طرح اعلام کرده بود.
اما دکتر سعید صفاتیان، مدیر درمان و بازپروری ستاد مبارزه با موادمخدر، خطاب به مخالفان نصب خودپردازهای سرنگ معتادان در داخل یا حاشیه مراکز درمان اعتیاد، از در پاسخگویی به ابهام‌های مطرح شده در آمد و گفت: «کدام فرد معتاد درست در لحظه‌ای که نیاز به مصرف موادمخدر دارد حاضر می‌شود بیاید و بنشیند و ساعت‌ها حرف‌های امید‌بخش یک مددکار یا مشاور را به‌عنوان مداخلات آموزشی بشنود یا اینکه کدام‌یک از داروخانه‌های شبانه‌روزی حاضر می‌شوند نیمه‌شب به فردی با شکل و شمایل یک معتاد، سرنگ دست اول تقدیم کند.»
اجرای طرح آزمایشی نصب دستگاه‌های خودپرداز درحالی با مخالفت روبه‌رو شده است که به گفته دکتر صفاتیان، چندی پیش در جلسه کمیته کشوری مبارزه با ایدز توانسته بود موافقت وزیر بهداشت را به عنوان بالاترین مقام رسمی این وزارتخانه جلب کند.
وقتی قبح آسیب‌ها زایل شود
بنا به استدلال وزارت بهداشت عرضه این لوازم موقعی که هیچ‌گونه مداخله آموزشی در کنار آن نباشد باعث می‌شود تا آن چیزی که مدت‌هاست به‌عنوان یک قبح در مقابل رفتارهای پرخطر و بسیاری از آسیب‌ها وجود داشته است، یکباره ریخته شود و تمام پرده‌پوشی‌ها در این زمینه را به مخاطره بیندازد.
به همین دلیل هم هست که محمدباقر صابری زفرقندی، رئیس اداره پیشگیرى و درمان سوء مصرف موادمخدر وزارت بهداشت، نصب چنین دستگاه‌هایی را درحال حاضر ضروری نمی‌داند و معتقد است: «با نصب چنین دستگاه‌هایی در سطح شهر، آن هم بدون نظارت و به صورت خودپرداز، در واقع تمامی تدابیر و تلاش‌هایی را که از سوی سازمان‌های مرتبط برای رفع معضل اعتیاد صورت گرفته است، یک روزه بر باد خواهیم داد.»
مدیر درمان و بازپروری ستاد مبارزه با موادمخدر با وجود اینکه می‌گوید به گفته‌های وزارت بهداشت در این مورد اعتقاد کامل دارد، اما معتقد است: «درست است که ستاد مبارزه با موادمخدر هم ارائه خدمات مشاوره‌ای به معتادان را از الزامات می‌داند، اما موضوع اینجاست که نمی‌توان از معتاد تزریقی پرخطر که در یک لحظه، فقط دنبال پیدا کردن سرنگ است، انتظار داشت که در کنار استفاده از خودپردازهای سرنگ از خدمات مشاوره هم بهره‌مند شود.»
تقلیل بیماری‌های عفونی
با اینکه زفرقندی، ضرورت وجود دستگاه‌های خودپرداز را در سطح شهر انکار می‌کند و آسیب‌های حاصل از آن را به هر ترتیب بیشتر از فوایدش می‌داند، ولی دکتر مینو محرز، رئیس انجمن علمی بیماری‌های عفونی، بر لزوم نصب چنین دستگاه‌هایی تاکید دارد و تصریح می‌کند: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که بسیاری از معتادان را به وضعیت بحرانی می‌کشاند، استفاده از سرنگ‌های مشترک، آن هم درست در مواقع نیاز است.
معتادی که شاید با کمک‌های مراکز آموزشی خیلی سریع‌تر می‌توانسته راه درمان را طی کند، حالا فقط به علت یک بار استفاده از سرنگ آلوده، تمام موقعیت‌های بازگشت به زندگی عادی را از دست می‌دهد.»
مدیر درمان و بازپروری ستاد مبارزه با موادمخدر هم فعالیت دستگاه‌های خودپرداز سرنگ و لوازم بهداشتی در زمینه کاهش بیماری‌های عفونی را به‌طور کلی مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «زمانی که یک معتاد تزریقی، تنها با پرداخت یک سکه 50 تومانی به لوازم بهداشتی دسترسی پیدا کند، علاوه بر اینکه خودش از ابتلا به بیماری‌های عفونی در امان می‌ماند، خطر گسترش این بیماری‌ها در بین دیگران را هم کاهش می‌دهد.»
البته با این وجود، به نظر رئیس اداره پیشگیرى و درمان سوءمصرف موادمخدر وزارت بهداشت، تنها زمانی نصب این دستگاه‌ها ضرورت پیدا می‌کند که معتادان تزریقی به هیچ طریقی به مراکز درمانی دسترسی نداشته باشند.
زفرقندی ادعا می‌کند: «مراکز درمانی در کشور ما بسیار فعال هستند و تمام داروخانه‌ها هم سرنگ و سایر لوازم بهداشتی را در اختیار این افراد قرار می‌دهند.»
برهم‌زننده چهره زیبای شهر
با وجود آمار روزافزون ایدز و بیماری‌های عفونی و مقاربتی دیگر که در دفاتر سازمان‌های مختلف به ثبت رسیده است، رئیس اداره پیشگیری و درمان سوءمصرف موادمخدر وزارت بهداشت، یکی دیگر از دلایل مخالفت با این طرح را نازیبا شدن چهره شهر می‌داند و در این باره می‌گوید: «نصب این دستگاه‌ها علاوه بر اینکه چهره شهر را زشت می‌کند، خطرات جبران‌ناپذیر دیگری هم به همراه دارد. به عنوان مثال چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که گذر کودکان پاک برای کنجکاوی هم که شده به این مکان‌ها نیفتد؟»
اما آنگونه که از سخنان صفاتیان، جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر پیداست، در همان جلسه اول، این موضوع که نصب خودپردازهای سرنگ نباید در اماکن و مراکز عمومی مانند مترو صورت گیرد، به شدت مورد تاکید قرار گرفته است.
به گفته صفاتیان از همان ابتدا، ستاد مبارزه با موادمخدر با اینکه این دستگاه‌ها در مکان‌های عمومی نصب شوند، مخالف بود. برای همین هم مکان‌هایی نظیر مراکز درمان اعتیاد، از جمله DICها، مراکز شبانه‌روزی یا سرپناه‌های سازمان بهزیستی برای این کار در نظر گرفته شده است.»
با این اوصاف دسترسی به چنین دستگاه‌هایی فقط زمانی حاصل می‌شود که فرد معتاد در ارتباط مستقیم و تحت نظارت این مراکز باشد. بنابراین دست هیچ‌یک از معتادان معمولی هم به این سرنگ‌ها نمی‌رسد، چه برسد به افراد معمولی و کودکان.
پرسش اینجاست که اگر این طرح مشکل داشته، پس چرا وزارت بهداشت از ابتدا با آن مخالفت نکرده و حالا حدود 7 ماه است که بحث این خودپردازها رسانه‌ای شده است؟
از طرف دیگر در میان این اختلاف‌ها نباید از نظر دور داشت که همین حالا هم عده زیادی از معتادان و بیماران آلوده به ایدز در شهر سرگردانند و متأسفانه تعدادشان نیز در حال افزایش است.
خدا می‌داند که این اختلاف‌ها را پایانی هست یا نه! و یا اینکه در این مدتی که مسئولان مشغول ارزیابی مدیریتی طرح خود هستند، چند معتاد دیگر سرنگ آلوده به رگ می‌زنند.
طنز تلخی است، اما همین حالا هم که این گزارش را تمام کردید، معتادان تزریقی مشغول کارند!
